فعالان فضای مجازی مطرح كردند؛
چالش های فیلترینگ فضای مجازی
آتی جو: فعالان فضای مجازی پاك درنشست هم اندیشی چالش های پالایش تكنولوژی های جدید ارتباطی خواهان تحقق پهنای باند پاك در كشور و نیز سطح بندی دسترسی كاربران به محتوای فضای مجازی توسط دولت شدند.
به گزارش آتی جو به نقل از مهر، نشست هفتگی هم افزایی فعالان فضای مجازی با محوریت «بررسی چالش های پالایش فضای مجازی» توسط جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک (فمپ) برگزار گردید.
در این نشست فارغ از آنکه پالایش و فیلترینگ فضای مجازی خوب است یا خیر، چالش های اعمال پالایش محتوا و توان فنی کشور در نحوه برخورد با ابزارهای دور زدن فیلترینگ مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
کارشناسان در این جلسه آنلاین به نبود اعمال حاکمیت محتوا در شبکه های اجتماعی، نبود بستر قانونی برای تبلیغات فضای مجازی و نگاه اقتصادی دولت به فروش ترافیک بین الملل و شبکه های اجتماعی خارجی انتقاد کردند و از دولت خواستند که برای تحقق پهنای باند پاک هزینه کند.
وضعیت اعمال پالایش در فضای مجازی کشور
در این نشست رسول جلیلی عضو حقیقی شورایعالی فضای مجازی در مورد پالایش پذیری و پالایش ناپذیری فضای مجازی با عنایت به گسترش تکنولوژی های جدید ارتباطی توضیح داد و اظهار داشت: در دهه های گذشته اعمال حاکمیت فضای مجازی در کشورهای مختلف از طرق ایجابی و سلبی انجام می شد و «سلب»، ابزاری برای توسعه خدمات داخلی بود که در فضای مجازی با عنوان «پالایش» یا «فیلترینگ» شناخته می شود. این ابزار با محوریت اعمال قانون یا خط مشی، محدودیت هایی برای کاربران به همراه داشت اما الان به علت وجود ترافیک رمز شده در کنار ارتباطات بین افراد و گروه ها، ابزارهای گذشته در حوزه پالایش، کاربری مناسب خودرا نداشته و این مورد موجب ایجاد چالش هایی شده است.
وی ضمن اشاره به استفاده از ابزارهای دور زدن فیلترینگ مانند استفاده از VPN توسط برخی کاربران، درباره وضعیت اعمال پالایش در کشور، اظهار داشت: در کشور ما در بعضی مواقع از نظر فنی به رغم همه پیشرفت هایی که در ارتباطات نوین به وجود آمده، امکان پالایش وجود دارد و البته در جاهایی نیز این امکان وجود ندارد. اما بهتر است که به جای نام بردن از کلمه پالایش، از اعمال خط مشی استفاده نماییم. برای مثال در یک خط مشی سازمانی در ساعت اداری یک دسترسی آزاد نیست و برعکس، دسترسی به برخی پایگاه های اطلاعاتی یک سازمان فقط در ساعت اداری آزاد است.
جلیلی با اشاره به اینکه بخشی از این خط مشی ها در حوزه پالایش فضای مجازی نیز به همین شکل دنبال می شود، افزود: به این مفهوم که بخشی از خط مشی ها در ارتباط با اعمال مقررات بوده و تنها بخشی از آن به معنای سلب کردن است. باید اظهار داشت که با عنایت به اقدامات صنعتی منبعث از دانشگاه ها، امکانات و توانمندی فنی در کشور برای اعمال خط مشی هایی که تصمیم گرفته می شود وجود دارد و درصد آن بالا است اما ۱۰۰ درصد نیست.
وی تصریح کرد: بااینکه حتما تکنولوژی هایی وجود دارد که امکان اعمال خط مشی های ما روی آن وجود ندارد اما این درصد و میزان استفاده مردم از آن فناوری ها و پروتکل ها آنقدر پایین است که می توان از آن گذشت. ازاین رو در مجموع باید اظهار داشت که از نظر توان فنی، امکان اعمال نظام پالایش و فیلترینگ در فضای مجازی کشور وجود دارد. بااینکه برخی ابزارهای گم نام برای رمزکردن محتوا در این فضا انتشار یافته، اما این ابزارها این امکان را به صورت ۱۰۰ درصد فراهم نمی کند و در پژوهش های دانشگاهی در کل دنیا نیز کوشش برای فهم جزئیات و کلیات محتوای رمز شده، همچنان مطرح است.
عضو حقیقی شورایعالی فضای مجازی با تکیه بر لزوم در دسترس قراردادن پهنای باند پاک از طرف دولت، اظهار داشت: ای کاش مجموعه دولت و وزارت ارتباطات و اپراتورها این امکان را با دقت و صحت برای سازگاری با تکنولوژی های جدید فراهم می کردند. حتی به نظر می آید خیلی از خانواده ها حاضر هستند هزینه بیشتری برای داشتن پهنای باند پاک پرداخت کنند؛ پهنای باندی که مطمئن باشند می توانند فرزندانشان را در این فضا آزاد بگذارند.
جلیلی ضمن اشاره به اینکه سال ها به دنبال این بوده ایم که پهنای باندی به نام «پاک» داشته باشیم اما تا حالا محقق نشده است، اضافه کرد: این در شرایطی است که برخی کشورها مانند ترکیه برای خانواده ها و فرزندانشان، امکان داشتن پهنای باند متفاوت را فراهم نموده اند. در کشور ما نیز کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مصوبه ای در این خصوص دارد اما اپراتورها تا حالا آنرا اجرائی نکردند.
وی اظهار داشت: امکان دارد اپراتورها به علت نداشتن توجیه اقتصادی این مصوبه را اجرائی نکرده اند اما در این حوزه وزارت ارتباطات نیز پافشاری نکرده است. این وزارتخانه می توانست با دادن یارانه به اپراتورها، این فضا را شکل دهد. ما معتقدیم که حداقل فرزندانی که هنوز متولد نشده اند و یا به سن تشخیص نرسیده اند حق دارند که از پهنای باند پاک استفاده کنند. بااینکه که اینترنت پاک تنها برای کودک نیست و لازم است که در همه سنین اینترنت حلال داشته باشیم.
نسل های مختلف فناوری و چالش فیلترینگ
در این نشست مهدی امیری کارشناس و فعال فضای مجازی نیز ضمن اشاره به چالش هایی که در اعمال پالایش فضای مجازی در کشور وجود دارد، اظهار داشت: نسل اول فناوری های ارتباطی مبتنی بر تکنولوژی های خدمتگزار (کلاینت سرور) بود. یعنی یک دسته از اشخاص بعنوان سرویس دهنده، وظیفه تولید محتوا را داشتند و دسته دیگر، تنها مصرف کننده محتوا بودند. در این نسل، لایه خدمات پالایش و سالم سازی محتوا، در میانه راه می توانست تعبیه شود و حجم داده تبادل شده هم به اندازه ای بود که قابلیت کنترل به صورت متمرکز وجود داشت. اما به تدریج با گسترش فضای مجازی و تحولات در این حوزه، سایت ها به سمت تعاملی شدن پیش رفتند و کاربر می توانست در زمینه محتوا نظرات خودرا نیز ارائه کند.
وی افزود: بعد از آن این امکان فراهم گردید که مصرف کننده در کنار تولیدکننده، محتوا را نیز به اشتراک بگذارد و به شکلی کاربر، تولید کننده محتوا نیز شد. این تحول در ایران و جهان سبب شد تا بحث سالم سازی محتوا به سمت کاربر، پیش برود.
امیری اظهار داشت: گسترش فناوری و نسل سوم وب که توسعه سوشیال مدیا و رسانه های اجتماعی را در برداشت، علاوه بر سرویس دهنده، کاربر را نیز مسئول تولید محتوا کرد. بنابراین کاربران هم مصرف کننده و هم تولیدکننده محتوا شدند و در کنار آن، سرعت گسترش و تبادل داده از سطح سنتی فراتر رفت و چالش های رمزنگاری برای رمز ارتباطات بین مبدا و مقصد ایجاد شد؛ بنابراین این امکان که ما در میانه راه و در بخش خدمات دسترسی، امکان پالایش محتوا را داشته باشیم، محدود شد.
این کارشناس ضمن اشاره به اینکه در این شرایط سیاست های پالایشی به سمت تصفیه سرویس توسط سرویس دهندگان رفت، افزود: با این وجود نهادهایی که مسئولیت سالم سازی محتوا را برعهده داشتند، حالت بی طرفی سرویس دهنده در قبال محتوا را تغییر داده و سرویس دهندگان، آنالیز و پالایش محتوا را بر عهده گرفتند.
وی افزود: در نسل بعدی وب، رویکردهای پالایش بازهم تغییر می یابد. به نحوی که در هر سرویس، ماژول کنترل کننده محتوا ایجاد می شود؛ ابزاری که الان نیز بسیاری از سرویس ها آنرا پیشبینی کرده اند. با این وجود اپلیکیشن ها و سرویس هایی که خارج از ضوابط فعالیت نموده و محتوای مناسب در اختیار کاربرانشان نگذارند، بازارشان را از دست می دهند. ما نیز مطابق با آنچه که در طرح کلان شبکه ملی اطلاعات الزام شده است قاعدتاً باید به سمتی برویم که این ضوابط و حقوق کاربر در محتوای اپلیکیشن ها رعایت شود. البته این رویه در کشورهای دیگر هم غالب است.
امیری اظهار داشت: از آنجایی که حجم محتوای تبادل شده در تکنولوژی های جدید ارتباطی به حدی بالا است که امکان اینکه یک ساختار متمرکز شناسایی و ارزیابی محتوا داشته باشیم را نمی دهد، باید به سمت سیستم های توزیع شده ای برویم که بر اساس مسئولیت سرویس دهنده باشد. در این حوزه اصول حاکم بر قوانین و مقررات کشور به سرویس دهنده ها (داخلی و خارجی) ابلاغ می شود و سرویس دهنده باید خودرا به این قوانین و ارزش هایی که جامعه مخاطب طلب می کند، وفق دهد.
سرویس دهنده در قبال محتوایی که منتشر می کند مسئولیت دارد
این کارشناس فضای مجازی با تکیه بر اینکه نسل بعدی پیش رو و دغدغه آتی ما از این هم فراتر خواهد رفت، اضافه کرد: در نسل بعدی علاوه بر تمرکز بر درونی شدن خدمات سالم سازی محتوا، رویکردهای «تمرکز بر محتوای اثرگذار» را هم خواهیم داشت. الان نیز بسیاری از کشورها به این مورد توجه دارند که امکان آنالیز و پالایش چندصد میلیارد محتوایی که در لحظه در حال تبادل است، هزینه بر است. بنابراین این مورد مطرح شده که تمرکز باید بر محتوایی بیشتر باشد که میزان اثرگذاری آن در جامعه دارای وزن بالاتری باشد.
وی با اشاره به اینکه موضوعاتی مانند «صرف نظر از محتوای غیرموثر» و نیز بحث «طبقه بندی دسترسی»، در جوامع مختلف مطرح می شود، افزود: ما نیز باید روی مسئولانه تر کردن رفتار کاربران در فضای مجازی و نیز هوشمندسازی سامانه ها بیشتر متمرکز شویم. در نسل های جدید ارتباطی دیگر کمتر حالت سرویس دهنده و سرویس گیرنده دیده می شود و این طور نخواهد بود که مجموعه ای فقط تولیدکننده محتوا باشد و تعداد کثیری کاربر، این محتوا را مصرف کنند. بلکه در این فضای جدید، محتوا کاملاً توزیع شده بوده و کاربر نیز باید مسئولیت پذیر باشد.
امیری توضیح داد: در این روش، ضوابط عمومی و قوانین کشور به سرویس دهنده ابلاغ می شود و سرویس دهنده در قبال محتوایی که منتشر می کند مسئولیت دارد و باید به نحو سلسله مراتبی، این ضوابط را به کاربر منتقل کند. به این مفهوم که سرویس دهنده در صورت عدم رعایت ضوابط، متحمل هزینه خواهد بود و بنابراین تلاش می کند تا ساختار قواعد و مقررات را به کاربر آموزش دهد و کاربر را با اعمال برخی اقدامات مانند حذف محتوای نامناسب و یا محدودیت دسترسی، هم راستا کند. برای تبعیت از این الزامات، ارائه امتیاز و درجه به کاربران نیز یکی از راهکارها به حساب می آید.
وی اظهار داشت: با این تفاسیر برخی مشکلات فعلی اعمال پالایش در فضای مجازی کشور ما به موضوع انتقال نسل های پالایش محتوا از نسل یک به نسل های ۲ و ۳ نیز نسل چهارم بازمی گردد. در این میان بخشی از این چالش ها با تمرکز حاکمیت بر سیاست های هوشمندانه تر همچون سیاست های تشویقی و یا مدیریت تقاضا، قابل حل است تا از ایجاد یک نارضایتی جلوگیری شود.
لزوم سطح بندی دسترسی کاربران به محتوا
به گفته این فعال فضای مجازی، اعمال مقررات محدودیت دسترسی و پالایش روی سرویس ها از طرف دولت ها ایجاد هزینه می کند، بنابراین دولت ها شیوه های نوین را برای اعمال فیلترینگ اجرائی می کنند. به این مفهوم که کاری به کاربر تولیدکننده محتوا ندارند و اگر محتوای ساخته شده مطابق با ضابطه نباشد، سرویس دهنده آن مجازات می شود. در این صورت سرویس دهنده خلاق و مسئولیت پذیر شده و تلاش می کند کاربر را با ارزش ها و قواعد آشنا کرده و یک آمادگی و وفاق جهت استفاده از یک سرویس شکل می گیرد. در این صورت از اعمال هزینه های زائد به دستگاههای نظارتی نیز جلوگیری به عمل می آید.
امیری اظهار داشت: در نسل جدید وب، پالایش محتوا دیگر به صورت تک سرویس نبوده و تمام داده ها پردازش و ارزیابی نمی شوند؛ بلکه این پالایش به سمت مبدا سرویس و به صورت کم هزینه تر انجام می شود و ماژول های سالم سازی محتوا به داخل سرویس منتقل می شود. بنابراین بیشتر کشورها الان به سمت انتقال مسئولیت به سرویس دهنده و تمرکز بر کاربران اثرگذار و اینفلوئنسر می روند و از طرفی دسترسی کاربران با عنایت به سن و به تناسب نیازمندی و لطمه پذیری، سطح بندی می شود.
وی با اشاره به اینکه زمانی که سیستم های پالایش محتوا بالغ می شوند به سمت ایجاد ارزش افزوده می روند، تصریح کرد: خدمات سالم سازی و پالایش محتوا باید به یک ارزش تبدیل گردد. همانطور که ارزش آب پالایش شده بیشتر از آب تصفیه نشده است و هزینه بیشتری دارد، کاربر فضای مجازی نیز باید بپذیرد که هرچقدر صیانت بالاتری می خواهد ارزش آن بیشتر است و باید آنرا از حاکمیت مطالبه کند. ضمن اینکه حاکمیت هم در این حوزه مسئولیت اجتماعی دارد و باید محتوای سالم را به دست افراد برساند.
امیری با تکیه بر اینکه دولت باید برای پهنای باند پاک هزینه کند و محتوای سالم را به کاربر برساند، اضافه کرد: بارها از وزیر ارتباطات درخواست کردیم که بسته اینترنت پاک برای فرزندان عرضه نماید. سوال این است که برای تحصیل مجازی فرزندان با چه اعتمادی سرویس اینترنت را در اختیار آنها قرار دهیم. این مطالبه خیلی از والدین و کاربران است. باید اپراتورها موظف به تعریف سرویس ویژه کودکان و نوجوانان و بسته اینترنت «شاد» برای دانش آموزان باشند تا ضمن اعتماد به فرزندان، بتوان آنها را برای تحصیل در یک محیط امن رها کرد. اپراتورها باید نیازمندی کاربر را در نظر بگیرند و تنها به درآمد از فروش پهنای باند، فکر نکنند.
این کارشناس ضمن اشاره به اینکه با عنایت به سرویسهای متنوع در فضای مجازی روش های پالایش نیز متنوع شده است و با عنایت به نوع لطمه پذیری کاربران، باید سرویسهای پالایش دقیق تری ارائه شود، اظهار داشت: با عنایت به این که سرعت انتشار محتوا افزایش یافته، به اولویت بندی سطح دسترسی کاربران نیاز است تا به تناسب نیاز کاربران، میزان سالم سازی این فضا نیز افزایش می یابد.
وی با تکیه بر اینکه برای مدیریت محتوا شاهد ارتقا و بلوغ سیستم ها هستیم و باید به سمت مسئولیت پذیر کردن کاربر در استفاده از سرویس هایی که در اختیارش قرار گرفته است برویم، افزود: در این فضا، باید بر رویکردهای مبتنی بر تقویت نظارت خانواده ها کار شود تا خانواده نیز مسئولانه تر عمل کرده و در نهایت طرح دسترسی طبقه بندی شده به سرویس ها پیاده سازی شود.
باید به بلوغ سرویسهای داخلی برسیم
امیری ضمن اشاره به فعالیت شبکه های اجتماعی خارجی اظهار داشت: این شبکه ها الان یک سری ضوابطی دارند که مطابق با مقررات کشورشان است و ربطی به خدمات گیرندگان ندارد. اما آنچنان به صورت هوشمندانه این پالایش را انجام داده و قوانین و مقررات را شرح می دهند که کاربر با آنها هم راستا می شود. به نحوی که کاربری که در فضای آن اکوسیستم فعالیت دارد از ضوابط این شبکه، تبعیت می کند. ما نیز باید این رویکرد را در شبکه اجتماعی بومی به کار ببندیم. این مورد موجب تغییر رفتار کاربران و مسئولانه تر شدن آنها می شود.
وی در مورد عملکرد تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در کشور اظهار داشت: سامانه تعیین مصادیق فیلترینگ در کشور از سال ۸۸ تا حالا بسیار متحول شده است. ابتدا یک سیستم صفر و یک ساده بود. بعد از آن به تدریج به سرویس دهنده ها تذکرات لازم را می داد اما الان این پالایش به سمت کاربر انجام می شود. به این مفهوم که کاربر می تواند سامانه خودرا در internet.ir ثبت کند و سیستم برای وی احترام قائل است و اگر موضوعی باشد پیش از پالایش به وی تذکر می دهد و اگر این محتوا ظرف مدت موثری حذف نشد، مشمول فیلتر می شود.
این کارشناس درباره نحوه فعالیت در سامانه internet.ir اظهار داشت: در این سامانه امکانی فراهم شده که کاربران مسئولیت پذیر بعنوان همکار افتخاری، بخشی از سیستم نظارتی باشند. به این مفهوم که کاربر می تواند در صورت مشاهده محتوای مجرمانه، آنرا به صورت ناشناس و بدون ابراز هویت، گزارش کند. این سامانه سرویس کامل تری نیز دارد که ویژه کاربرانی است که عضو سایت می شوند. این کاربران می توانند لیست ریپورت هایی که اعلام نموده را مشاهده کرده و نتیجه را دریافت می کنند.
این فعال فضای مجازی خاطرنشان کرد: باید به بلوغ سرویسهای داخلی برسیم، تا حد امکان فعالیت سرویسهای خارجی را که تعهدی برای همکاری ندارند کمرنگ تر کرده و فضای قابل اتکا را برای داخلی ها فراهم نماییم.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا سرویس دهنده های خارجی با ما همکاری نمی کنند و در شبکه های اجتماعی امکان اعمال حاکمیت نداریم، اظهار داشت: در هر تعامل بین المللی، نیازمند دست پر هستیم و نباید نقطه ضعف داشته باشیم. ما باید سرویس رقیب داخلی در مقابل سرویسهای خارجی داشته باشیم. برای مثال کشور چین در سیاستی که در حوزه موتور جستجو پیش گرفت، با ایجاد مزیت تعرفه ای و تسهیلات، سرویسی ایجاد کرد که گوگل را به تبعیت از این کشور واداشت. بااینکه ما به علت تحریم ها در ارکان قدرتی که روسیه و چین دارند، محدودیت هایی داریم اما بطور قطع با وزن خودمان، معیار مطلوبی هستیم و اگر مزیت داخلی داشته باشیم، سرویس دهنده خارجی، ضوابط ما را می پذیرد.
امیری تصریح کرد: ما حتی می توانیم از مزیت ریشه های فرهنگی و ارزشی مشترک با کشورهای همسایه برای پیشبرد اهدافمان در منطقه استفاده نماییم اما اگر برگی برای رو کردن نداشته باشیم و ۹۹ درصد به سرویسهای خارجی وابسته باشیم، بطور قطع سرویس دهنده خارجی تلاشی برای پذیرفتن ضوابط ما نخواهد کرد و پای مذاکره نمی آید. موضوعی که تا حالا به آن دقت نشده است.
این کارشناس با اشاره به اینکه حفظ استقلال در حوزه خدمات پایه فضای مجازی، ابزار قدرتی برای مذاکره با سرویس دهنده خارجی است اظهار داشت: سرویسهای بومی باید در کشور رشد کند و سرویسهای خارجی که از هنجارهای کشور ما پیروی نمی کنند باید محدود شوند. اینها راه های پالایش این فضا است. سالانه چندین میلیون گوشی وارد کشور ما می شود و سرویس دهنده این گوشیها، میلیاردها دلار از این تجهیزات سود می برد، اما در قبال کاربران ما مسئولیت پذیر نیست.
کمبود مقررات برای پیشگیری از تبلیغات غیرمجاز در سرویسهای خارجی
امیری یکی از مسائل موثر در اعمال حاکمیت بر فضای مجازی را کنترل شریان های اقتصادی عنوان نمود و اظهار داشت: این یک رویه جهانی است. یوتیوب برای برخی تولیدکنندگان محتوای داخلی ما که محتوای غیرهنجار ارائه می کنند، ماهانه ۱۰ هزار یورو هزینه می کند. درآمدهای کانال های خارجی از تبلیغات داخلی ما بسیار چشمگیر است و ما در این حوزه کمبود مقررات داریم. این در شرایطی است که بند ۷ مصوبه ۱۳ خرداد ۹۶ شورایعالی فضای مجازی در حوزه ساماندهی پیام رسان ها، برای بحث خدمات و تبلیغات در شبکه های غیرمجاز خارجی محدودیت گذاشته است اما این محدودیت تنها محدود به دستگاههای دولتی است و مقرراتی در این حوزه برای اشخاص عادی نداریم.
وی با اشاره به اینکه الان تبلیغات و شریان های مالی موجب جریان تولید محتوا در شبکه های اجتماعی می شود و جذب کاربر، این چرخه را تکمیل می کند، اظهار داشت: باید شریان مالی برای سرویسی که مقررات کشور را زیرپا می گذارد، مسدود شود و هیچکس حق ارائه تبلیغات و ستاندن درآمد از سرویسهای خارجی را نداشته باشد. ما داریم روی تکمیل این قانون، کار می نماییم،
امیری اظهار داشت: سکوهای داخلی باید از حمایت قانونی و قضایی برخوردار شوند. اگر بستر قانونی فراهم گردد، وظیفه سفارش دهنده تبلیغات این خواهد بود که اگر محتوا مغایرت دارد و سرویس دهنده مجاز نمی باشد، حق ارائه تبلیغات و فعالیت به وی ندهد. این قوانین باید تکمیل شود و با عنایت به این که مجلس فعلی دغدغه مند به ارزش های کشور و هنجارها است، باید خلاهای قانونی در این حوزه را تکمیل کند.
منبع: آتی جو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب